Probiotica in huidverzorging: werkt het?

Er is al veel onderzoek gedaan naar de werking van probiotica op de spijsvertering en dan met name bij darmklachten. Het maagdarmkanaal (met een contactoppervlak van 300 tot 400 m2) wordt bevolkt door meer dan 2000 soorten aërobe en anaërobe bacteriën, gisten en schimmels. De term microbioom verwijst naar deze complete collectie van micro-organismen. De microbiële flora is belangrijk voor de voedselvertering en heeft invloed op allerlei fysiologische, immunologische en neurologische processen. Verstoring van het normale evenwicht tussen de verschillende micro-organismen (dysbiose), al dan niet veroorzaakt door een infectie (het binnendringen en zich vermenigvuldigen van ziekteverwekkende micro-organismen), kan uiteenlopende gezondheidsklachten veroorzaken. Microbiotica, in de vorm van voedingssupplementen, worden sinds jaar en dag voorgeschreven. We vinden ze ook terug in de supermarkt. Denk maar aan de potjes Bulgaarse yoghurt of de Yakult flesjes.

De laatste jaren zijn er steeds meer aanwijzingen dat probiotica ook soelaas zouden brengen bij huidproblemen zoals acne, rosacea en eczeem. Daarnaast zouden ze in het algemeen zorgen voor een gezonder huidbeeld en daardoor huidveroudering tegen gaan. Zo concludeerde de “European Academy of Dermatology and Venereology” in 2014, aan de hand van een zeer uitgebreide literatuurstudie, dat de kans op eczeem bij kinderen kan worden verkleind door inname van probiotica in de weken rondom de geboorte (1). Een andere studie duidt erop dat probiotica, samen met vitamine E, de huidbarrière kan verbeteren en de huid zou helpen vocht vast te houden (2). Een artikel in het “Journal of Drugs in Dermatology” van dit jaar bespreekt dan weer het groeiend aantal onderzoeken dat erop wijst dat probiotica ook op het gebied van anti-aging werkzaam is (3).

Bij bovenstaand onderzoek gaat het echter altijd over oraal toegediende probioticasupplementen. De vraag is natuurlijk of probiotica ook effect hebben als je ze, d.m.v. een crème, op de huid gaat aanbrengen. Volgens verschillende cosmeticaproducenten is dat zeker het geval. Hun ronkende slogans liegen er niet om. De eerste vraag die je je daarbij moet stellen is van praktische aard: Stel dat de probiotica die je toevoegt, de crème overleven, zijn ze dan ook in staat om op de huid, blootgesteld aan licht, lucht, vuil en de zuurtegraad van onze huid, te overleven? Nee dus maar, zo zeggen de fabrikanten, “we gebruiken dan ook niet de organismen zelf maar de fermenten die deze organismen produceren. Want dat is nu net de werkzame stof.” Dit zou kunnen kloppen maar we vonden geen wetenschappelijke informatie die de stelling ondersteunt.

Feit is dat het wetenschappelijk onderzoek ter zake eigenlijk nog in de kinderschoenen staat. Dat oraal gesupplementeerde probiotica een invloed hebben, dat is ondertussen wel aangetoond. En het onderzoek naar op de huid aangebrachte probiotica is veelbelovend, tenminste als het gaat om de behandeling van acne en rosacea (4). Toch blijft men vanuit wetenschappelijke kringen voorzichtig. Dr. Bowe van de American Academy of Dermatology stelt het als volgt: “While more studies are needed to identify the most beneficial aspects of probiotics and determine whether topical or oral probotics yield the best results, I think we might expect to see some cutting-edge probiotic products for acne and rosacea in the near future. Until then, I would recommend that patients with acne or rosacea see their dermatologist to talk about adding foods with live active cultures, such as yogurt, to their diets or taking an oral probiotic supplement daily. Although I don’t envision probiotics ever being used as a stand-alone treatment for acne or rosacea”. Samengevat: Er is zeker nog meer onderzoek nodig. Maar probiotica, op de huid aangebracht of ingenomen, zou inderdaad een goeie ondersteuning kunnen bieden bij acne en rosacea maar nooit als losstaande behandeling.

En de theorie over de anti-aging werking van op de huid aangebrachte probiotica dan?

Door immuuncellen in onze huid worden we beschermd tegen schadelijke organismen. Recent onderzoek, uitgevoerd door een team van wetenschappers van het NIH (National Institutes of Health) toonde aan dat ze hierbij in belangrijke mate worden bijgestaan door onze huidmicrobiotica of huidflora, een verzameling van miljoenen “goede” bacteriën die van nature in de huid voorkomen (5). Om dit proces optimaal te laten verlopen spreekt het vanzelf dat de huid over een gezonde flora moet beschikken. Probiotica in een crème zou dus theoretisch inderdaad de tekorten in de huidmicrobiotica kunnen aanvullen en zo de huidflora gezond houden. Dat zou dan inderdaad tot een gezonder en dus mooier huidbeeld moeten leiden. Alleen, de moeilijkheid is dat er niet “een” specifieke ’goede’ bacteriesoort bestaat die dit allemaal voor elkaar krijgt. Wetenschappers zijn nog steeds bezig te onderzoeken welke soorten probiotica welke effecten hebben op de huid.

Dat de inname van probiotica gunstig kan zijn voor de gezondheid van de huid is wetenschappelijk voldoende onderbouwd. Inzake het effect van topisch (op de huid) aangebrachte probiotica moet er toch nog veel onderzoek worden gedaan. Zeker voor wat betreft de ‘anti-aging’ werking ervan. Alle claims ter zake neem je voorlopig dan ook beter met een korrel zout. En nog even terzijde: De meeste crèmes bevatten conserveringsmiddelen die erop gericht zijn bacteriën die het product zouden kunnen besmetten te doden. Ook probiotica overleven deze conserveringsmiddelen niet. Probiotica en conserveringsmiddelen samen in één product lijkt ons dan ook onzinnig.