Stamcellen in een potje?
Het
regent tegenwoordig peperdure crèmes die allemaal op één of andere manier iets
met stamcellen te maken hebben. Volgens verschillende fabrikanten bieden
stamcellen de langverwachte doorbraak inzake huidverjonging. Volgens anderen
zijn ze des duivels en voor sommigen klinkklare onzin. Maar,
wat zijn stamcellen eigenlijk en wat doen ze in cosmetica? Laten we dat eens
nader gaan bekijken.
Stamcellen
zijn nog niet gedifferentieerde cellen die zichzelf kunnen delen in functionele cellen. Ze kunnen elke cel in het
lichaam maken, waaronder dus ook huid- en collageencellen. Een pasgevormd
embryo bestaat bijna uitsluitend uit stamcellen. Bij een volwassen persoon
bevinden ze zich voornamelijk in het beenmerg en in de lever. Ze kunnen naar
bijna elk deel van het lichaam verhuizen om daar weefsel te herstellen (1). In
die zin zijn ze dan ook overal in het lichaam terug te vinden.
In de medische sector worden stamcellen gebruikt
in stamceltherapie. Simpel gesteld worden er cellen of
weefsels gekweekt in het laboratorium en nadien gebruikt om beschadigde cellen
of weefsels te vervangen of te herstellen. Soms worden stamcellen ook geïnjecteerd
in beschadigde weefsels om zo tot een herstel te komen.
Dat cosmeticaproducenten hier een groot
potentieel zien ligt voor de hand. Zo kan men denken aan het gebruik van
stamcellen om het natuurlijke verlies van collageen door ouderdom tegen te gaan
en te zorgen dat de huid haar volume en elasticiteit behoudt. Ook voor het
genezen van littekens en het oplossen van oneffenheden zou stamceltherapie veel
kunnen betekenen.
Toen
de eerste producten “met stamcellen” op de markt kwamen was er echter veel
protest vanuit wetenschappelijke hoek. Het gebruik van stamcellen in cosmetica
zou ethisch laakbaar zijn en wellicht zelfs gevaarlijk. Met stamcellen kon je
allerlei cellen opnieuw produceren en wellicht ook kankercellen. Daarom was het
niet alleen vanuit evolutionair oogpunt een heikel onderwerp maar ook vanuit
gezondheidsoogpunt.
Zo een vaart loopt het echter allemaal
niet. Alhoewel de cosmetica industrie graag de illusie in stand houdt, is er van
echte, menselijke, stamcellen in hun producten geen sprake. Dat kan ook niet. Voor levende cellen, en dat zijn
stamcellen, is het namelijk onmogelijk om in een crème te overleven. “Apart from sterile laboratory technology, stem cells need a perfectly
balanced and specialized growth culture medium to remain viable. It is
therefore difficult to accept that stem cells can still be viable if added to
skin care base creams and serums. These delicate cells cannot survive in
serums, creams or in the air. If not stored properly, they will certainly
perish within minutes” stelt Doctor Terri Vinson in zijn artikel “Stem
Cells, a growth Industry or Fiction Factor?” (2).
Verder
zegt Terri Vinson: “even if the cells
could survive in a totally inhospitable skin care base, osmosis is not possible as they cannot be absorbed through
the skin due to their large molecular size”. Dus, zelfs al zouden stamcellen een
crème overleven, kunnen ze de huid niet penetreren omdat ze gewoon te groot
zijn.
Daarnaast is het gebruik van wat voor
ingrediënt van menselijke oorsprong dan ook in cosmetica, in Europa gewoon verboden.
Vandaag gooit de cosmetica industrie
het dan ook over een andere boeg. Kwestie van het woord “stamcellen”
marketingtechnisch toch te kunnen gebruiken zonder de cellen in kwestie in
producten toe te passen.
Hier onderscheiden we twee soorten
crèmes. Enerzijds de crèmes die zich gaan richten op het ‘beschermen’ van de
huideigen stamcellen en anderzijds de producten die het gaan zoeken in het
stimuleren van ‘groeifactoren’, verbonden aan stamcellen.
De eerste gaan de conditie van de
huideigen stamcellen beschermen door de omgeving waarin deze oercellen
vertoeven in goede staat te houden. Daartoe worden o.a. bepaalde peptiden
(eiwitten met een signaalfunctie) gebruikt. De meest bekende peptide komt nu
uit een zeldzame Zwitserse appelsoort die biotechnologisch wordt nagemaakt.
In
zijn blog “Do Peptides in Skincare Products Work?” (3) concludeert dermatoloog Benabio
het volgende: “There are many things that
have to go right in order for peptides to actually have a benefit. Because they
are break-down products of proteins, they have to be stabilized or they might
continue to break down further in a topical cream, becoming useless. Also, they
have to be in a cream that allows them to penetrate the skin. If a great
peptide is in a thick cream that only sits on the surface, then it will never
penetrate and will eventually be washed off, without any benefit.” Samengevat vertaald: Er moet aan heel
wat voorwaarden worden voldaan willen peptides in een crème hun werking
behouden. Bovendien moeten ze in de huid
kunnen doordringen, wat nooit lukt met een crème die in een laagje op de
huidoppervlakte blijft liggen.
Dat peptides überhaupt iets kunnen
doen voor de huid heeft overigens nog geen enkel onafhankelijk onderzoek kunnen
aantonen.
Dan zijn er de crèmes die hun
marketingcommunicatie opbouwen rond aan stamcellen verbonden groeifactoren. Onder
‘groeifactor’ verstaan we een stof die het aantal stamcellen doet toenemen.
Groeifactoren worden ook gebruikt in het laboratorium om stamcellen te kweken. Eén
van de ingrediënten die we in dit verband regelmatig zien opduiken is ‘telomerase’. Het is een enzym, een
polypeptide met een zeer grote moleculaire structuur. Uit een vorige blog (4)
over telomerase als wonderingrediënt onthielden we vooral dat wanneer je
telomerase op de huid smeert, het technisch gezien onmogelijk door de huid kan
worden opgenomen vanwege zijn veel te grote moleculaire structuur.
Verder is er ook regelmatig sprake van
‘EGF’ (Epidermal Growth Factor). Dit
is een stof die aangemaakt wordt door het lichaam bij letsels en die de groei
van nieuwe cellen stimuleert en zo voor wondgenezing zorgt. Sommige, jammer
genoeg niet onafhankelijke, wetenschappers beweren dat dezelfde stof in staat
zou zijn om verouderde huid te doen herleven (5).
Peter
Rubin van de Universiteit van Pittsburgh is er vrij sceptisch over: “…unless those ingredients can get past the
epidermal layer, nothing worthwhile is
going to come from it. In a relatively unregulated industry susceptible to
marketing ploys, there's little assurance that the current crop of
wrinkle-banishing potions contains anything remotely useful. It
could be stem cells, or bacon grease." (6) Vrij en verkort vertaald: “zolang stamcel
stimulerende peptides of enzymes niet door de epidermis heen kunnen valt er
niet veel van te verwachten”.
Sam
Most, een plastisch chirurg verbonden aan de Stanford School of Medicine in
Californië voegt daaraan toe: “To do any
good, the ingredients would have to remain stable for weeks or months at room
temperature, get past the epidermal layer, go into the right cells, and exert
the proper stimulation once reaching their destination. And if marketers
demonstrated they could do all that, Most thinks, the creams would probably
require FDA approval”. (6) Vertaald: Om
ook maar iets te doen, zouden de ingrediënten gedurende weken of maanden op kamertemperatuur
stabiel moeten blijven, vervolgens doorheen de epidermis geraken, in de juiste
cellen, om daar de juiste stimuli te geven. Als marketeers kunnen aantonen dat
dat daadwerkelijk kan, zouden deze producten moeten worden geregistreerd als
medicijnen.
Bij gebrek aan enig wetenschappelijk
weerwoord van de marketeers sluiten wij ons graag bij dit laatste statement
aan.
Bronnen: