Eindelijk de eeuwige jeugd?
In
Amerika zijn sinds een jaar of twee crèmes en serums op de markt op basis van “telomerase”.
Een nieuw wonderingrediënt dat op celniveau genetisch ingrijpt en op die manier
de huid spectaculair verjongt. Zo belooft een Californische producent dat zijn
gezichtscrème en zijn serum samen de leeftijd van je huid met minstens vijf
jaar zullen terugdraaien en dit voor het luttele bedrag van 1500 dollar voor
een zesweken kuur. Een andere producent gooit er ook nog een wimperversterker
en een haarconditioner tegenaan, voor ongeveer hetzelfde bedrag.
Als het in Amerika regent, druppelt het hier. Hoog tijd dus om dit wonderingrediënt even onder de loep te nemen maar daarvoor moeten we ons eerst even verdiepen in hoe onze huid groeit en zichzelf intact houdt.
Nieuwe huid ontstaat door celdeling. Een cel gaat zich op een gegeven moment delen en er ontstaat een nieuwe, identieke cel. Dankzij de celdeling in de basaalcellenlaag, worden continue nieuwe huidcellen aangemaakt. Die cellen bereiken na ruwweg een maand de oppervlakte van de opperhuid. De oude, dode, huidcellen aan de oppervlakte laten los zodat de opperhuid altijd ongeveer even dik blijft.
Dit proces is jammer genoeg niet oneindig en dat ligt mede aan de basis van huidveroudering. Over hoe vaak een cel zich precies kan delen bestaat nog geen echte consensus. Er zijn verschillende theoriën over. De Hayflick-limiet theorie (een cel kan zich 50 keer delen) is één van de bekendste maar is ondertussen ingehaald en achterhaald door de telomerentheorie die meer algemeen aanvaard wordt als correct.
Elke cel in ons lichaam bevat een celkern waarin het DNA met ons erfelijk materiaal, in de vorm van chromosomen, is opgeslagen. Bij een celdeling zijn het de chromosomen die zich verdubbelen en zo een identieke nieuwe cel vormen. Bij mensen bestaan die chromosomen meestal uit twee dubbele spiralen en elke lichaamscel bevat 23 paar chromosomen. De uiteinden van die chromosoomspiralen noemt men teleomeren. Bij elke celdeling wordt het aantal van die teleomeren minder. Zijn alle teleomeren op, dan stopt de celdeling.
Wetenschappers hebben, in het kader van kankeronderzoek, een enzym ontdekt dat zorgt voor een geheel of gedeeltelijke aangroei van de teleomeren namelijk, telomerase. En zo komen we dus aan bij ons nieuwe wonderingrediënt dat in staat zou zijn om onze cellen tot in het oneindige in stand te houden. Eeuwige jeugd in een potje! Of, toch niet?
In wetenschappelijke kringen is de consensus omtrent de activiteit en de werking van telomerase tot op vandaag nog niet bereikt. Zo stelden de onderzoekers Dr. Shay en Dr. Bacchetti dat “Telomerase is active in over 90% of human tumor cell lines and is low or undetectable in normal somatic cells “ (1). Enige activiteit van telomerase is dus enkel terug te vinden in kankercellen. In normale cellen en dus ook in huidcellen is het niet actief. Verder onderzoek toonde aan dat er ook een lichte activiteit is in embryonale- en geslachtcellen.
Overigens is het ook zo dat het wetenschappelijk onderzoek zich vooral concentreert op de rol van telomerase bij de ontwikkeling van kanker en hoe men telomerase juist inactief kan maken. Sommige wetenschappers zien het enzym als de oorzaak voor de woekering van kankercellen (2). Andere relativeren dit weer maar geen enkele onderzoeker sluit uit dat er een verband is. Een mooi samenvattend artikel hierover werd gepubliceerd in het NRC handelsblad van 27 april 1995 (3).
Onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek over de anti-aging werking van telomerase is niet te vinden, tenzij tussen de regels van het kankeronderzoek. Laat staan dat er al iets te vinden is dat de werking van telomerase in een cosmetische crème, dus aangebracht via de huid, zou ondersteunen.
Het is dus op zijn minst voorbarig om telomerase in te zetten als anti-aging ingrediënt. Misschien zelfs misdadig, aangezien sommige onderzoekers ervan overtuigd zijn dat telomerase in menselijke cellen wel eens juist de veroorzaker van ongebreidelde celdeling, dus kanker, zou kunnen zijn.
Verder is telomerase alleen actief in onze fibroblasten. Het is een enzym, een polypeptide met een zeer grote moleculaire structuur. Wanneer je telomerase op de huid smeert, is het technisch gezien eigenlijk onmogelijk dat het, door de opperhuid heen, tot in de bassaalcellenlaag kan geraken.
We concluderen dan ook dat telomerase in een crème eigenlijk zinloos is. En dat, gezien de stand van het onderzoek en de richting waarin het onderzoek uitgaat, het ook niet verstandig is om telomerase via nutricosmetica in te nemen. “Baat het niet dan schaadt het niet” zou hier wel eens niet van toepassing kunnen zijn.
Bronnen
en verwijzingen:
(1) Shay,
J. W.; Bacchetti, S. Eur. J. Cancer 1997, 33, 787-791.