Van synthetische zonnefilters is geweten dat ze niet zo gezond zijn. Het infoblad van de Nederlandse Keuringsdienst van
Waren waarschuwde reeds lang geleden voor
de bijwerkingen van de algemeen gebruikte chemische UV-filters (1): "Bijwerkingen
die kunnen optreden zijn: irritatie, allergie en contactdermatitis (ontsteking
van de huid).”
Vanwege dit gegeven en vanwege het feit dat synthetische filters
bovendien ook nog eens milieubelastend zijn, zien we in de handel steeds meer
zonnebeschermingsproducten met een minerale filter. Minerale filters hebben niet
de nadelen van synthetische filters en bovendien hebben ze ook nog de eigenschap
dat ze onmiddellijk werken van zodra ze worden aangebracht. Een synthetische
filter moet minstens een half uur voor het zonnen worden aangebracht alvorens
hij 100% effectief is. “Even bijsmeren” op het strand bij de eerste tekens van
roodheid is met een synthetische filter te laat. Met een minerale filter niet. De belangrijkste minerale filters zijn zinkoxide en titaniumdioxide.
Zinkoxide en titaniumdioxide zijn “breedspectrum filters”. Dat wil zeggen
dat ze zowel tegen UVB- als UVA-straling beschermen. Goede filters dus, maar
zowel zinkoxide als titaniumdioxide hebben de neiging om na het aanbrengen een
witte waas op de huid achter te laten en ze smeren moeilijker uit. Dat
vindt niet iedereen even prettig. Fabrikanten hebben daar wat op gevonden door de
werkzame filters in microscopisch kleine deeltjes te knippen. Daarmee wordt de
crème transparanter én beter smeerbaar.
Met
dit procédé bevinden we ons op het gebied van de nanotechnologie en dat is,
zeker de laatste tijd, niet vrij van kritiek. Nanopartikels zouden zo klein
zijn dat ze door de huid heen in het lichaam zouden worden opgenomen en daar,
via de bloedbaan, allerlei schade zouden kunnen aanrichten. Lees je het
internet er op na dan zouden ze kunnen zorgen voor genetische afwijkingen,
zouden ze ingrijpen in ons neurologisch systeem en zouden ze kanker kunnen
veroorzaken. Vooral titaniumdioxide is hier de kop van jut.
Wanneer
we het hebben over minerale zonnefilters en nanotechnologie is enige duiding
wel op zijn plaats. Het ene nanodeeltje is immers het andere niet. De werking en veiligheid van nanodeeltjes hangen samen met
eigenschappen als het vermogen tot samenklonteren, de reactie in zonlicht zoals
het genereren van vrije radicalen, de aard van de stof, de exacte grootte, het gewicht,
de vorm, het uiteindelijke effect op de lichaamscellen en de capaciteit van het
lichaam om de stof af te breken, spelen een belangrijke rol.
Maar eigenlijk doet dat er in het
geval van zinkoxide en titaniumdioxide niet toe. Meerdere studies hebben immers
aangetoond dat de beide zonnefilters in nanovorm, aangebracht op een gezonde
huid, de huid niet penetreren en dat er van opname in de bloedbaan dus
ook geen sprake kan zijn (2, 3, 4, 5, 6). Maar ook op een beschadigde huid gaan
ze niet dieper dan de diepte van de beschadiging .
Het onderzoek naar de schadelijke
werking van titaniumdioxide in nanovorm is nog volop aan de gang. Toxicologen
zien het meeste risico in het inhaleren van de nanodeeltjes. Volgens het
Internationale Agentschap voor Onderzoek naar Kankerverwekkende Stoffen kan
titaniumdioxide een kankerverwekkend middel zijn wanneer er hoge doseringen
ingeademd worden. Maar ook daar is bij een op de huid aangebrachte crème geen
risico voor.
Een andere kritiek op titaniumdioxide
en zinkoxide is dat ze bij blootstelling aan zonlicht vrije radicalen kunnen
vormen. En die vrije radicalen kunnen de cellen beschadigen, zeker als er onvoldoende antioxidanten in de huid aanwezig zijn om dit op te
vangen.
Dit probleem is echter
te ondervangen door gebruik te maken van ‘gecoate’ zinkoxide- en titaniumdioxidedeeltjes.
De meeste producenten van zonnebeschermingsproducten op basis van minerale
filters maken gebruik van de gecoate variant. Maar voor de consument is dat niet
altijd duidelijk. Soms staat op de verpakking aangegeven. Is dat niet het
geval, kunt u het ook bij de leverancier navragen.
Besluit: Er is,
tot nader order, nog geen enkel degelijk onderzoek wat aantoont dat
minerale zonnefilters schadelijk zijn. Daar tegenover staat dat de
schadelijkheid (voor de gezondheid van mens én milieu) van (de meeste)
chemische zonnefilters wél is bewezen. De verantwoorde, meest gezonde, keuze ligt dan eigenlijk
voor de hand.
Literatuur
en bronnen:
