"Sanitizers": Effectief tegen bacteriën of gewoon ongezonde marketing?

Sinds de Mexicaanse griep zijn ze niet meer weg te denken, de antibacteriële zepen, handreinigers, schuimen en pocketspray sanitizers. Een vette kluif voor marketeers die er dan ook in slaagden de omzet van dit soort producten op een paar maand tijd met 70 procent te laten stijgen.

Maar, zijn ze nu echt zoveel effectiever dan de gewone huis-, tuin- en keuken handzepen, doen ze wat ze beweren en blijven we daar nu met zijn allen echt gezonder door?  

De Universiteit van Michigan heeft verschillende studies naar het nut van antibacteriële zepen vergeleken*. Uit slechts één studie bleek dat mensen die antibacteriële zepen gebruikten minder bacteriën op hun handen hadden dan mensen die de voorkeur gaven aan gewone zepen. Uit alle andere studies bleek er geen enkel verschil tussen antibacteriële en gewone zepen. Bij die ene studie waar antibacteriële zepen wél nuttig leken, hadden de deelnemers hun handen vijf dagen lang achttien keer per dag een halve minuut gewassen. Niet echt gewone dagelijkse toestanden dus.

Hoe zit het dan met alle antibacteriële gels en sprays die je vaak bij de drogist en de apotheek ziet? Die, die je kunt gebruiken on the go (“gewoon insmeren, afspoelen niet nodig”), waarbij je je ondertussen bijna schuldig voelt als je kind er geen op zak heeft? Denk maar eens aan al die vieze schooltoiletjes, vettige deurknoppen en wat je allemaal in de zandbak aantreft.

Ook hier is er geen enkel onderzoek te vinden wat de effectiviteit ervan aantoont. In tegendeel, deze producten zouden zelfs wel eens een behoorlijke impact op de gezondheid van de huid kunnen hebben. Het FDA (United States Food and Drug Administration) vond het twee jaar geleden in ieder geval al nodig om een waarschuwing de wereld in te sturen.**

Het FDA wijst in eerste instantie op het irritatief karakter van deze producten:
Dat is ook niet onlogisch aangezien sommige van de op de markt zijnde ‘sanitizers’ tot 90% (m)ethanol bevatten. In een vorige blog beschreven we al dat ethanol op zich niet schadelijk is maar dat hoog geconcentreerde dosissen die regelmatig worden opgebracht gedurende een lange periode, door de continue ontvetting van de huid, uiteindelijk wel tot bovenstaande gevolgen kunnen leiden. Dat is dus het geval wanneer je zo’n antibacteriële handreiniger meermaals per dag gebruikt.
 
Het FDA waarschuwt ook voor een afnemende effectiviteit van het product en het kweken van resistente bacteriën:
“Using antibacterial hand sanitizer can have the side effect of increasing the body’s susceptibility to infection instead of protecting against infection. There is both a possible increase of antibiotic resistance and decreased ability to fight infection with continued use of hand sanitizers, according to Drug Watch.”... 

Ofwel: Antibacteriële handreinigers kunnen ervoor zorgen dat het lichaam vatbaarder wordt voor infecties. Enerzijds vanwege het feit dat bacteriën resistent worden aan de werkstoffen in het product. Anderzijds omdat het natuurlijke afweermechanisme van het lichaam er door achteruit gaat. Veel van deze middelen bevatten inderdaad antibiotica, meestal triclosan of triclocarban

Bepaalde recente studies wijzen op een mogelijk verband tussen triclosan en kanker. Let wel, dit is nog niet bewezen. Wel bewezen is dat sporen van triclosan terug te vinden zijn in moedermelk en eveneens bewezen is dat triclosan de hormoonwerking en dan vooral bij opgroeiende kinderen, kan verstoren. Google maar eens op “triclosan hormone disruption”***. De EWG (Environemental Working Group) publiceerde hier in 2008 nog een rapport over.****   

… ”Antibacterial hand sanitizer use may cause skin sensitivity in the form of itching, burning sensation or dry skin. Most forms of the sanitizer contain alcohol, which can easily cause redness, dryness and even peeling of skin, especially if used too often”... Vertaald: Ze kunnen jeuk, branderigheid en een droge huid veroorzaken bij veelvuldig gebruik.

We gebruiken een antibacteriële zeep of ‘sanitizer’ om de verspreiding van ziektekiemen tegen te gaan. Veel van de ziekten echter die we trachten te vermijden, zoals verkoudheden en de griep, worden veroorzaakt door virussen, waartegen antibacteriële middelen niets kunnen uitrichten.

Bovendien komen de actieve chemische ingrediënten (Triclosan of Triclocarban) in onvoldoende mate, en voor een te korte tijd, in contact met de ziekteverwekkers (zoals E.coli of stafylococcen) om ze te kunnen elimineren.

Daarnaast is de concentratie aan bacteriedodende stoffen in producten die je zo in de winkel kunt kopen, te laag om écht voldoende werkzaam te zijn. Alleen professionele producten, zoals gebruikt in de gezondheidszorg, zijn effectief.

Het gebruik van antibacteriële zeep kan zinvol zijn bij personen met een verstoord of verzwakt immuunsysteem, of bij personen met grote open wonden of om verse operatiewonden schoon te houden. Bij mensen met een normale (huid)conditie doet antibacteriële zeep eerder kwaad dan goed omdat het ook bacteriën doodt die de huid juist gezond houden.

Dat een goede handhygiëne ons beschermd tegen ziektes staat buiten kijf. Om je handen te wassen kies je echter het beste voor een milde, veilige handenreiniger.

Een goed voorbeeld hiervan is de handcleanser uit de BeauCaire lijn.

Bronnen: