Hyaluronzuur heeft als belangrijkste eigenschap dat het
water vasthoudt. En niet zomaar een beetje water maar tot duizend maal het
eigen volume. Op die manier draagt het niet alleen bij tot de soepelheid van
gewrichten en kraakbeen maar ook tot de veerkracht en souplesse van de huid.
In de huid vinden we hyaluronzuur vooral terug in de
huidmatrix. De huidmatrix is wat er zou blijven als je de dermis (de
vezelachtige middelste laag van de huid) en alle cellen verwijdert. De
huidmatrix is verantwoordelijk voor structurele integriteit, mechanische
veerkracht, stabiliteit en vele andere eigenschappen van de huid.
De bekendste onderdelen van de huidmatrix zijn
structurele eiwitten (met name collageen en elastine), die van vitaal belang
zijn voor een gezonde huid en een jeugdige uitstraling. Een structuur alleen
is uiteraard niet voldoende. De huidmatrix is dan ook gevuld met stoffen die
zorgen voor de nodige elasticiteit. Tegelijkertijd zorgen ze ook voor een gezonde vochtvasthoudende barrière
die ons lichaam beschermt tegen uitdrogen. Verder ook voor een bepaald impact
absorberend vermogen zodanig dat we ons niet al te veel pijn doen als we ons
per ongeluk ergens aan stoten.
De voornaamste “vul”stoffen zijn op glucose gebaseerde
polymeren waarvan hyaluronzuur, in het kader van anti-aging, veruit de
belangrijkste is.
De aanwezigheid van hyaluronzuur in de huid neemt af met
het vorderen van de leeftijd en dit leidt mede tot huidveroudering. De huid
houdt minder goed vocht vast, ze wordt dunner en minder soepel en er ontstaan
rimpels. Het ligt dan ook voor de hand dat de extra aanvoer van hyaluronzuur
een belangrijk wapen kan zijn in de strijd tegen huidveroudering.
In cosmetica kent hyaluronzuur hoofdzakelijk twee
toepassingen. Enerzijds het rechtstreeks injecteren van hyaluronzuur,
anderzijds het topisch aanbrengen door middel van een crème of serum.
In het eerste geval wordt hyaluronzuur enkel gebruikt als
plaatselijke“filler”. Het hyaluronzuur wordt in een huidplooi of rimpel
gespoten om deze op te vullen. Hyaluronzuur heeft hier als grote voordeel dat
het traag door het lichaam wordt opgenomen en dus lang op zijn plaats blijft
zitten (tot 9 maanden). Het is een gezond alternatief voor andere fillers
aangezien het 100% lichaamseigen is. De kans op een allergie is dan ook
uitgesloten.
Bij het topisch aanbrengen van hyaluronzuur beoogt men
enerzijds een werking op de huid, anderzijds een werking in de huid.
Op de huid zorgt hyaluronzuur voor een verbetering van de
huidtalg door zijn vochtvasthoudende eigenschappen. Door het aanwezige vocht in
de huidtalg vast te houden maar ook door vocht, aanwezig in de lucht, aan te
trekken. Op die manier zorgt het voor een betere huidbarrière waardoor vocht
ook in de huid langer vastgehouden wordt en voor een zachte, gladde huid. Toch
is er hierover ook een controverse. Bepaalde bronnen zeggen dat wanneer
hyaluronzuur op de huid wordt aangebracht in een droog klimaat, het de neiging
zou hebben om vocht aan de huid te onttrekken en op die manier de huid juist
uit te drogen. Enig ernstig wetenschappelijk bewijs is hiervoor echter niet
terug te vinden en de discussie over hoe droog het klimaat dan wel niet
mag/moet zijn is nog lang niet afgelopen.
De werking van topisch aangebracht hyaluronzuur in de
huid is een heel ander verhaal. Hyaluronzuur moleculen zoals ze terug te vinden
zijn in cosmetische gels of crèmes zijn immers veel te groot om de huid te
kunnen penetreren (1). Om hyaluronzuur in de huid te krijgen moeten de
hyaluronzuurkettingen dan ook bewerkt worden zodanig dat ze uit elkaar vallen
in kleinere stukjes. Die “stukjes” kunnen dan wel de huid penetreren maar
hebben jammer genoeg geen vochtvasthoudende werking meer. Een maat voor niks
dus. Daarnaast heeft onderzoek bewezen dat laagmoleculair hyaluronzuur een nefaste
invloed kan hebben op het immuunsysteem doordat het allerlei
ontstekingsmechanismen gaat triggeren (2).
Het lijkt er dus op dat werkzaam hyaluronzuur in de huid
sluizen gewoon science fiction is. Vandaar dat wetenschappers en cosmetica
producenten zich nu vooral richten op werkstoffen die de productie van
hyaluronzuur door het lichaam zelf gaan stimuleren dan wel de afbraak van het
aanwezige hyaluronzuur gaan remmen.
Eén van de pistes die wordt gevolgd om de productie van
hyaluronzuur te stimuleren, is de inname van glucosamines. Op het gebied van
gewrichtsbehandelingen heeft dit een bewezen effect (3). Qua huidverzorging
staat het onderzoek hieromtrent nog in de kinderschoenen.
De afbraak van hyaluronzuur tegen gaan kan door het
remmen van het hyaluronzuur afbrekende enzym “hyaluronidase”. Eén van de
hiervoor in aanmerking komende ingrediënten is “escine”, een saponine uit
paardenkastanje (horse chestnut) extract. Van paardenkastanje extract weten we
dat het de wanden van de aders versterkt en elastischer maakt en op die manier
couperose tegen gaat. Dat het dit doet ligt waarschijnlijk aan het feit dat het
hyaluronidase en elastase remt in de vaatwanden. We benadrukken hier
“waarschijnlijk” omdat we bij literatuurstudie toch telkens weer op dezelfde zinsnede
uitkomen: “Recent studies suggest that beta-escin may possess
anti-inflammatory, anti-hyaluronidase, and anti-histamine properties” (o.a. 4).
Een andere, vaak genoemde kandidaat is een isomeer van
ascorbyl palmitate, ‘L-Ascorbic acid 6-hexadecanoate’ (5). De werking van deze
stof in de huid is echter nog niet diepgaand onderzocht.
We kunnen dus concluderen dat hyaluronzuur in cosmetica
wel degelijk een ingrediënt is met een duidelijke toegevoegde waarde. Maar wel
eerder op de huid dan in de huid. Claims die beweren de productie van
hyaluronzuur te stimuleren of de afbraak ervan af te remmen moeten we met een
korrel zout nemen. Het onderzoek hieromtrent staat nog in de kinderschoenen en
er is feitelijk nog niets bewezen.
Bronnen:
(2). Hyaluronan Fragments Promote Inflammation by
Down-Regulating the Anti-inflammatory A2a Receptor